TY - JOUR ID - 109379 TI - استخراج مساحت بحرانی و بررسی ارتباط آن با خصوصیات فیزیکی و اقلیمی حوضه‌های آبریز درجه‌ دوم و سوم ایران JO - تحقیقات منابع آب ایران JA - IWRR LA - fa SN - 1735-2347 AU - احسانی, کیارش AU - دانش یزدی, محمد AD - دانش‌آموخته‌ی کارشناسی مهندسی عمران/دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف. AD - استادیار/ دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف. Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 16 IS - 2 SP - 81 EP - 98 KW - استخراج شبکه‌ رودخانه KW - چگالی زهکشی KW - حوضه آبریز KW - خصوصیات فیزیکی و اقلیمی KW - مساحت بحرانی DO - N2 - چنانچه نقشه‌ی شبکه‌ی رودخانه‌ی یک منطقه به طور مناسب برای مدل‌سازی فرایندهای انتقال آب یا املاح در اختیار نباشد، این شبکه‌ را می‌باید با استفاده از الگوریتم‌های استخراج شبکه‌ی رودخانه و با تعیین مساحت بحرانی به عنوان پارامتر کلیدی ورودی استخراج کرد. هدف این پژوهش، (1) استخراج مساحت بحرانی در حوضه‌ها‌ی آبریز درجه دوم و سوم ایران و (2) بررسی ارتباط بین آن با ویژگی‌های فیزیکی-اقلیمی حاکم بر حوضه‌ها‌ با هدف تعیین مهمترین عوامل کنترل‌کننده‌ی مساحت بحرانی بوده است. به این منظور، نزدیکترین مساحت بحرانی به واقعیت در هر یک حوضه‌ها‌ی آبریز درجه دوم و سوم ایران با مقایسه‌ی چگالی زهکشی شبکه‌ی رودخانه‌ی استخراج شده به کمک روش D8 و چگالی زهکشی آخرین نسخه‌ی شبکه‌ی رودخانه‌های کشور به عنوان نقشه‌ی مبنا‌ تعیین گردید. طبق نتایج، قدرت تفکیک مکانی مدل رقومی ارتفاعی از 30 متر تا 300 متر تأثیر قابل ملاحظه‌ای در تخمین مقدار مساحت بحرانی ندارد. همچنین، مساحت بحرانی با میزان نفوذ‌پذیری و درجه‌ی فرسایش خاک، رابطه‌ای مستقیم و با تراکم پوشش گیاهی، رابطه‌ای معکوس دارد. مقدار مساحت بحرانی در اقلیم‌های معتدل،‌ بزرگتر و در نواحی گرم‌تر، کوچکتر است. همچنین، افزایش مقدار شیب متوسط حوضه و ارتفاع متوسط بارش سالانه، باعث کاهش مقدار مساحت بحرانی می‌شود. با این وجود، همبستگی بین مساحت بحرانی با تمام کمیت‌های فیزیکی و اقلیمی بررسی شده غیرمعنادار است که این مشاهده حاکی از لزوم استخراج مساحت بحرانیِ حاکم بر یک حوضه‌ی آبریز از روش‌هایی به غیر از روابط فیزیکی-ریاضی می‌باشد. UR - https://www.iwrr.ir/article_109379.html L1 - https://www.iwrr.ir/article_109379_3f7e8922c58df3cce5f396c41e92a179.pdf ER -