TY - JOUR ID - 145699 TI - ارزیابی آثار بالقوه استقرار بازار آب محلی در شرایط رویارویی با خشکسالی و کم آبی در استان تهران JO - تحقیقات منابع آب ایران JA - IWRR LA - fa SN - 1735-2347 AU - پرهیزکاری, ابوذر AU - یاوری, غلامرضا AU - محمودی, ابو الفضل AU - بخشی خانیکی, غلامرضا AD - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. AD - دانشیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. AD - دانشیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران AD - استاد علوم کشاورزی (بیوتکنولوژی)، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 17 IS - 4 SP - 192 EP - 210 KW - بازار آب KW - کم آبی KW - خشکسالی KW - بهره وری آب KW - مدل SWAP DO - N2 - استقرار بازار آب محلی در بخش کشاورزی یک راه حل امیدبخش جهت افزایش کارایی اقتصادی آب در مواقع خشکسالی، کم‌­آبی و کاهش تولیدات زراعی است. کشاورزان با فرصت­‌های ایجاد شده در بازار آب از طریق بهبود شیوه‌­های مدیریت تأمین آب، برای اجاره و فروش این نهاده کمیاب اقدام نموده و در راستای تأمین آب قابل فروش در بازار تلاش خواهند کرد. این امر افزون بر مدیریت منابع آب سطحی، منجر به کاهش فشار کشاورزان برای استفاده از منابع آب‌های زیرزمینی می­شود. با توجه به اهمیت این موضوع، در مطالعه حاضر آثار بالقوه شکل­‌گیری بازار آب محلی در مناطق پنج‌گانه استان تهران تحت شرایط رخداد خشکسالی، کم‌­آبی و کاهش تولیدات زراعی ارزیابی شد. این کار با استفاده تلفیقی از مدل اقتصادی تولید محصولات کشاورزی ایالتی یا منطقه­ای (SWAP)، مدل هیدرولوژیکی ارزیابی و برنامه­‌ریزی آب (WEAP) و مجموعه داده‌های آماری مربوط به سال­های 1398-1392 صورت گرفت. نتایج نشان داد که با استقرار بازار آب محلی و تعادل‌­بخشی داد و ستد آب کشاورزی بین حوضه‌­های مطالعاتی استان تهران، پیامدهای منفی پدیده خشکسالی در بهره‌­برداری از منابع آبی موجود تا حدود 12/7 درصد نسبت به دوره پایه کاهش می‌­یابد. افزون بر این، استقرار بازار آب محلی به عنوان یک نهاد عرفی و حقوقی در سطح استان تهران علیرغم انتقال منابع آبی مازاد حوضه‌های شرقی و شمالی (M1 و M2) به حوضه­‌های جنوب غربی استان تهران (M3، M4 و M5)، سبب افزایش ضریب اطمینان دسترسی کشاورزان به آب آبیاری شده و از کاهش محصولات زراعی سودآور (گوجه‌­فرنگی، ذرت دانه‌ای، هندوانه و آفتابگردان) در الگوهای بهینه کشت ممانعت می­‌کند. همچنین، این نهاد ساختاری با تحقق سیاست اشتراک‌­گذاری منابع آب کشاورزی و افزایش 5/89 تا 11/06 درصدی شاخص نسبت سود به آب مصرفی به نحو مطلوبی مسأله تخصیص و مدیریت بهینه منابع آب را بین فعالیت‌های مختلف زراعی حوضه‌­های پنج‌­گانه استان تهران منعکس می‌­نماید. در پایان، با توجه به کارکردهای مثبت و مؤثر بازار آب محلی در بخش مدیریت منابع آب و کشاورزی، اجرایی شدن مقدمات شکل‌­گیری آن به مسئولین و سازمان‌­های ذیربط در استان تهران پیشنهاد می‌­شود. UR - https://www.iwrr.ir/article_145699.html L1 - https://www.iwrr.ir/article_145699_6fdddbce79fc02b0c27a0447e8610360.pdf ER -