نوع مقاله : ویژه نامه تخصصی آب زیرزمینی
نویسندگان
1
دانشجوی دکترا آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
2
استادیار گروه اکولوژی، پژوهشکده علوم محیطی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.
3
استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
4
استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
چکیده
پایایی منابع کره زمین حیاتیترین موضوع روز می‌باشد که آب‌زیرزمینی یکی از مهمترین این منابع است. بهره‌برداری پایا از این منبع، از ضروریات اجتناب ناپذیر برای دستیابی به توسعه پایا در ایران محسوب میشود. اما اضافه برداشت و غفلت از توجه به مفاهیم بنیادی برای بهره‌برداری پایا از آب‌زیرزمینی در بسیاری از حوضههای آبریز، نابودی اکوسیستمهای وابسته به آب‌زیرزمینی و دیگر خسارات جبرانناپذیر را در پی داشته است. با توجه به ضرورت تعریف مفاهیم بنیادی در مدیریت آب‌زیرزمینی برای تعیین حداکثر عمق کفشکنی چاه‌ها، در این مقاله پراستنادترین مفاهیم طی قرن اخیر از مقالات مختلف استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پس از بررسی سیر تاریخی تغییر در این مفاهیم بنیادی، این مفاهیم برای استفاده متخصصان طبقه‌بندی شده است. نتایج تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که سه مفهوم بنیادی (آبدهی مطمئن، آبدهی استخراجی و آبدهی پایا) بیشتر مورد توجه قرار گرفته و دیگر مفاهیم حول این سه مفهوم می‌باشند. به بیان دیگر این تحول در پاسخ به این سوال که حداکثر چه مقدار از ذخیره قابل‌بهره‌برداری آبخوان قابل پمپاژ می‌باشد توسعه یافته‌اند. مرور سیر تحول در رویکردهای پمپاژ آب از آب‌زیرزمینی نشان می‌دهد که تعیین حداکثر پمپاژ، نیازمند تبیین معیارهایی معقول و مطلوب مبتنی بر این مفاهیم می‌باشد. در انتهای مقاله، در بخش فرا تحلیل و جمعبندی، جایگاه رویکرد جاری (اجرایی و علمی) در ایران با تحول مدیریت آب‌زیرزمینی در دنیا (مرور شده در این مقاله)، مقایسه گردیده است. این مقایسه نشانگر وجود شکاف عمیقی میان بهره‌برداری پایا با شرایط موجود بهره‌برداری از آب‌زیرزمینی در ایران می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A Review of the Evolution Aquifer Yield and Role of These Concepts in Groundwater Management
نویسندگان [English]
-
Hashem Derakhshan
1
-
Ameneh Mianabadi
2
-
Abolfazl Mosaedi
3
-
kamran Davary
4
1
PhD Student of Irrigation and Drainage, Department of Water Science and Engineering, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2
Assistant Professor, Department of Ecology, Institute of Science and High Technology and Environmental Sciences, Graduate University of Advanced Technology, Kerman, Iran.
3
Water Science and Engineering Dept, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
4
Professor, Department of Water Science and Engineering, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]
The sustainability of crucial earth resources, such as groundwater, is a critical issue. Physically sustainable groundwater use is an unavoidable necessity for sustainable development in Iran. In many watersheds, overexploitation and neglecting the reasonable criteria for sustainable use of groundwater have led to the destruction of groundwater-dependent ecosystems as well as many other inevitable losses. Due to the necessity of applying these basic concepts in groundwater management and determining maximum well deepening, in this paper, we assessed the most cited of these concepts during the last century. After examining the historical change in these fundamental concepts, these concepts have been categorized for the use of water resources experts. We found three basic concepts (sustainable yield, safe yield, and Mining Yield) are the most commonly used and the others are defined according to these three concepts. To answer the question of how much water can be extracted from the aquifer, it is needed to explain reasonable and desirable criteria based on these concepts. At the end of the article, in the meta-analysis and summary section, the current approach (executive and scientific) in Iran with the evolution of groundwater management in the world (reviewed in this article) is compared. This comparison indicates that there is a profound gap between groundwater sustainability and the current groundwater management conditions in Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
-
Groundwater Sustainability. Sustainable Yield
-
Safe Yield
-
Mining Yield
-
Reasonable Indices
)